Ustawa o podatkach lokalnych i opłatach lokalnych obejmuje m.in. podatek od środków transportowych. Dotyczy on właścicieli – przede wszystkim osób fizycznych i prawnych, na które pojazd jest zarejestrowany – środków transportowych o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony. Właściciel takiego pojazdu objęty jest obowiązkiem podatkowym. W związku z tym obowiązany jest przygotować oraz złożyć deklarację do właściwego organu podatkowego - w przypadku podatku od środków transportowych jest nim wójt gminy, burmistrz, prezydent miasta, na których terenie znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika - i opłacić podatek bez wcześniejszego wezwania - na rachunek bankowy właściwej gminy. Co do zasady płatny jest on w dwóch równych ratach do 15 lutego i do 15 września każdego roku.
W świetle art. 8 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają m.in.: samochody ciężarowe, ciągniki siodłowe i balastowe oraz autobusy.
Zwolnienia z obowiązku podatkowego
Podkreślenia wymaga fakt, iż ustawodawca, dla niektórych pojazdów przewidział zwolnienia z obowiązku podatkowego. Zgodnie z art. 12 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych objęte są nimi:
- środki transportowe będące w posiadaniu przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i innych misji zagranicznych,
- środki transportowe stanowiące zapasy mobilizacyjne,
- pojazdy specjalne oraz pojazdy używane do celów specjalnych w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym,
- pojazdy zabytkowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym (czyli wpisane do rejestru zabytków lub ujęte w wojewódzkiej ewidencji zabytków).
Do grupy pojazdów zwolnionych od podatku od środków transportowych, ustawodawca zaliczył także pojazdy specjalne.
Definicja pojazdu specjalnego
Definicję pojazdu specjalnego wprowadza do polskiego porządku prawnego ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, wskazując, że pojazd specjalny to pojazd samochodowy lub przyczepa przeznaczona do wykonywania specjalnej funkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposażenia. W takim pojeździe mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tej specjalnej funkcji.
Jak mówi Kamil Szczęsny, adwokat, opiekun praktyki podatek od nieruchomości w GWW, pojazd specjalny, to taki pojazd,rzeznaczenie do wykonywania specjalnej funkcji oznacza, że ma być on wykorzystywany do wykonywania określonego, konkretnego zadania. Takimi pojazdami - zgodnie z załącznikiem nr 4 do Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 27 września 2003 r. w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach - są
Rejestracja pojazdu specjalnego
Rejestracja pojazdu specjalnego odbywa się na takich samych zasadach jak rejestracja innego pojazdu, np. samochodu osobowego. Przepisy regulujące tę materię nie przewidują odrębności przy rejestracji pojazdów specjalnych. - Należy zatem udać się do właściwego urzędu, przedłożyć wypełniony wniosek wraz z kompletem dokumentów - ich katalog znajduje się w art. 72 ustawy Prawo o ruchu drogowym – podkreśla mec. Kamil Szczęsny. Te dokumenty to umowa kupna-sprzedaży – lub ewentualnie faktura VAT lub inny dokument potwierdzający prawo do danego auta, np. umowa darowizny, karta pojazdu (o ile była wydana), dowód rejestracyjny i tablice, jeśli pojazd był wcześniej rejestrowany.
Jeśli pojazd jest współwłasnością, niezbędna będzie obecność w urzędzie wszystkich współwłaścicieli lub przedłożenie pełnomocnictwa od nieobecnego współwłaściciela do dokonania czynności rejestracji pojazdu. Należy pamiętać, że jeżeli pojazd został sprowadzony z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej i jest rejestrowany po raz pierwszy, to przedłożyć należy dowód odprawy celnej przywozowej.
Jak przerobić pojazd na pojazd specjalny?
Pojazd, który nie jest kwalifikowany jako pojazd specjalny, może zostać przerobiony na pojazd specjalny. Mec. Szczęsny wyjaśnia, że zmian konstrukcji pojazdu może dokonać tylko warsztat, który prowadzi działalność w zakresie obsługi i naprawy pojazdów, posiadający kod PKD 50.20A, o którym mowa w art. 66 ust. 4 pkt 6 lit b ustawy Prawo o ruchu drogowym. Potwierdza to także judykatura. W wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., sygn. akt II SA/Gl 260/16, WSA w Gliwicach wskazał, że „Ustawodawca zasadniczo zakazał wprowadzania zamian konstrukcyjnych pojazdów, a wyjątek od tej zasady powinien być rozumiany w sposób ścisły. Tym samym będzie on zachodził jedynie wtedy, gdy zmian w pojeździe dokonał przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w tym zakresie."
Jak dodaje prawnik, istotne jest, do wykonania zmiany konstrukcyjnej mogą być wykorzystane części, które były już używane, w myśl zasady quod lege non prohibitum, licitum est - czego prawo nie zakazuje jest dozwolone. Natomiast prawo zakazuje montowania w pojazdach części używanych wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu przedmiotów wyposażenia i części wymontowanych z pojazdów, których ponowne użycie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego lub negatywnie wpływa na środowisko. Są nimi np. tłumiki układu wydechowego, klocki i szczęki hamulcowe czy poduszki powietrzne. Jeżeli którykolwiek z wyżej wymienionych elementów był użyty podczas zmiany konstrukcyjnej, diagnosta może wymagać przedstawienia paragonu lub faktury zakupu danego elementu.
Po dokonaniu zmian konstrukcyjnych pojazdu, na właścicielu pojazdu ciąży obowiązek dokonania badania technicznego i przedłożenie następujących dokumentów:
- dowodu rejestracyjnego,
- karty pojazdu,
- dokumentu potwierdzającego, że dokonane zmiany konstrukcyjne zmieniające rodzaj pojazdu wykonane zostały przez uprawniony do tego podmiot według ustawy Prawo o ruchu drogowym.
Zmianę konstrukcyjną należy zgłosić także w Wydziale Komunikacji Starostwa Powiatowego, gdzie należy przedłożyć:
- dokument potwierdzający, że dokonane zmiany konstrukcyjne zmieniające rodzaj pojazdu wykonane zostały przez uprawniony do tego podmiot według ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz wypis z aktualnego wyciągu KRS lub CEIDG tego podmiotu, potwierdzającego jego uprawnienia do dokonywania takich zmian,
- fakturę lub paragon za wykonanie zmiany konstrukcyjnej,
- zaświadczenie z dodatkowego badania technicznego,
- dowód rejestracyjny pojazdu,
- kartę pojazdu, jeżeli była wydana.
Zwolnienie od podatku od środków transportowych pojazdów specjalnych
Pojazdy specjalne z mocy ustawy nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych, nałożonym przez ustawę o podatkach i opłatach lokalnych. Olga Sulewska, asystent prawnika w GWW, zauważa jednak, że problem pojawia się w momencie, kiedy chcemy zweryfikować, czy dany pojazd może być zakwalifikowany jako specjalny, ponieważ ustawodawca w normatywnej definicji pojazdu specjalnego nie wskazuje nawet przykładowego katalogu pojazdów, które należałoby uznać za specjalne.
WSA w Olsztynie w wyroku z dnia 10.08.2017 r sygn. akt I SA/Ol 390/17, wskazał, że „Pojazdy specjalne to takie pojazdy, w których ze względu na ich przeznaczenie do wykonywania specjalnych funkcji, konieczne jest dostosowanie nadwozia lub posiadanie specjalnego wyposażenia. Aby uznać pojazd za specjalny, dostosowanie pojazdu do specjalnej funkcji musi być tego rodzaju, że wyklucza używanie go do innych funkcji, zwykle związanych z rodzajem pojazdu.”
- Taka wykładania pojęcia powoduje, że nie można uznać za pojazdy specjalne pojazdów służących do nauki jazdy. Oczywiście wymagają one dostosowania wyposażenia do celów nauki jazdy oraz przejścia dodatkowego badania technicznego, ale nie przesądza to o tym, że pojazd jest specjalny – mówi Olga Sulewska. Jak zauważa, samochód wykorzystywany do nauki jazdy, może być również używany do przewozu osób bądź rzeczy niezwiązanych z nauką jazdy, a to zaś wyklucza uznanie go za pojazd specjalny. Potwierdził to NSA w wyroku z dnia 17 kwietnia 2020 r., sygn. akt II FSK 3244/19, w którym wskazał, że „samochód wykorzystywany do nauki jazdy może być również używany do przewożenia osób bądź rzeczy niezwiązanych z nauką jazdy (art. 55 ust. 2 p.r.d), a zatem, chociaż pojazdy wykorzystywane do nauki jazdy muszą spełniać określone parametry (mieć określone dodatkowe wyposażenie) i przejść dodatkowe badania techniczne, jednak okoliczność ta nie przesądza, że są to pojazdy specjalne”.
Kluczowy jest wpis w dowodzie rejestracyjnym
Podobnie nie spełniają kryteriów pojazdu specjalnego pojazdy samochodowe przeznaczone do przewozu określonego rodzaju ładunków, np. cementu (cementowozy), benzyny (cysterny), śmieci (śmieciarki) czy nieczystości (pojazdy asenizacyjne) – na co zwrócił uwagę NSA w wyroku z dnia 21 maja 2014 r., sygn. akt II FSK 1437/12. Zdaniem sądu, sama możliwość przewozu danego materiału nie determinuje, że pojazd będzie mógł być pojazdem specjalnym, gdyż konieczne jest, aby pojazd spełniał konkretną funkcję, np. w przypadku betoniarki - przygotowywał beton, a w przypadku pojazdu służącego do czyszczenia ulic, dystrybuował detergent i wodę w celu wyczyszczenia nawierzchni drogi.
Mec. Kamil Szczęsny dodaje, że determinantem do zwolnienia z opodatkowania od podatku od środków transportowych pojazdów, jest dokonanie wpisu w dowodzie rejestracyjnym tego pojazdu i wskazanie, że jest on pojazdem specjalnym. NSA w wyroku z 9.04.2015 r., sygn. akt II FSK 1727/14, podkreślił, że „Brak w dowodzie rejestracyjnym wpisu, że środek transportu stanowi pojazd specjalny, uniemożliwia zwolnienie tego pojazdu z podatku od środków transportowych.”. Wobec tego, w przypadku nabycia pojazdu specjalnego, bądź przerobienia pojazdu na specjalny koniecznym jest, by fakt ten zgłosić w Wydziale Komunikacji właściwego starostwa powiatowego, wnioskując o jego rejestrację – podkreśla Kamil Szczęsny.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
