Od dnia 1 stycznia 2008 r. zaczęły obowiązywać przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 173, poz. 1218), które wprowadziły do polskiego porządku prawnego mechanizm „lustra czynszowego” – sposobu gromadzenia i publikacji danych o czynszach najmu lokali w domach spoza zasobu publicznego. Obecnie istnieje konieczność opublikowania danych za rok 2008.


Dane te mają dostarczyć rzetelnej informacji na temat wysokości czynszów najmu w zasobach prywatnych. Jest to szczególnie ważne, ponieważ zasadność podwyżek czynszu – na podstawie art. 8a ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego dalej: „ustawa o ochronie lokatorów” – podlega kontroli sądu i takie usystematyzowane informacje mogą pozwolić sądowi na rzetelne rozpatrzenie sprawy. Z tego powodu informacje te powinny być szczegółowe. Ustawodawca przewidział podział danych ze względu na lokalizację, wiek budynku, stan techniczny oraz powierzchnię użytkową lokalu i jego standard.

Instytucja ta nakłada obowiązki na zarządców prywatnych nieruchomości i gminy.

Zgodnie z art. 186a ustawy o gospodarce nieruchomościami zarządca nieruchomości prywatnej ma obowiązek przekazywania właściwemu ze względu na położenie nieruchomości wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) informacji na temat wysokości czynszów najmu, na podstawie podpisanych umów.


Gmina natomiast, na podstawie art. 4a ustawy o ochronie lokatorów , ma obowiązek corocznej publikacji zbiorczych danych, otrzymanych od zarządców nieruchomości, ale również w oparciu o własne dane i sprawdzone informacje od właścicieli lokali i najemców oraz ich organizacji.


Szczegółowe zasady realizacji obu opisanych obowiązków zostały zawarte w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 27 grudnia 2007 r. w sprawie określenia danych dotyczących czynszów najmu lokali mieszkalnych nienależących do publicznego zasobu mieszkaniowego, położonych na obszarze gminy lub jego części (Dz. U. Nr 250, poz. 1873).


Wynika z nich, iż zarządcy mają przekazywać dane za okresy półroczne odpowiednio do końca lipca i do końca stycznia roku następnego do urzędu gminy.


Gmina musi do końca pierwszego kwartału przygotować zestawienie obejmujące dwa półrocza i opublikować je w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Dane za poszczególne półrocza mogą być udostępnione również na stronie internetowej urzędu gminy. Zestawienie może obejmować cały obszar gminy lub jego część (rozporządzenie wymienia dzielnicę albo pozwala na określenie obszaru w sposób opisowy). Oznacza to, iż organ wykonawczy gminy musi zdecydować, czy na terenie gminy rynek najmu lokali ma charakter jednorodny. Jeżeli występuje zróżnicowanie obszarowe, uzasadnione jest przygotowanie oddzielnych zestawień.

Wzór zestawienia stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia. Zgodnie z jego treścią wiek budynków został podzielony na 5 grup (kolejne daty graniczne to lata: 1918, 1945, 1970 i 2002). Uproszczona jest klasyfikacja stanu technicznego, ponieważ każdy budynek wymagający remontu uznaje się jako dom w złym stanie technicznym. Dodatkowym kryterium podziału wysokości czynszów jest standard lokalu – również uregulowany w załączniku do rozporządzenia. Ustalone zostały trzy kategorie lokali:
- o wysokim standardzie – wyposażone w instalację centralnego ogrzewania oraz korzystna lokalizacja budynku;
- o średnim standardzie – wyposażone w instalację centralnego ogrzewania, ale niekorzystna lokalizacja budynku lub brak instalacji centralnego ogrzewania;
- o niskim standardzie – bez instalacji wodociągowo-kanalizacyjnej.



Ponadto poszczególne grupy lokali zostały podzielone również według kryterium powierzchni (granice stanowią wielkości: 40, 60 i 80 m2). Znacznym ułatwieniem w tworzeniu zestawienia jest ujednolicona formuła przekazywania danych przez zarządców, określona w załączniku nr 1 do rozporządzenia.


Przydatne materiały:

Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.)