Warto sprawdzić, czy otrzymanie drogiego upominku nie będzie przypadkiem opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn.
Jak wskazuje dr Szymon Solarski, adwokat, prezenty - ślubne, komunijne, czy to z jakichkolwiek innych okazji - są przez prawo identyfikowane jako darowizny. - Dla obdarowanego nie stanowi to problemu, jeżeli prezent nie przekroczy kwoty wolnej od podatku od spadków i darowizn. Jeżeli zaś został obdarowany na wyższą kwotę, musi zawiadomić urząd skarbowy i rozliczyć się podatkowo. Oczywiście ważne jest od kogo ten prezent otrzymał. Jeżeli darczyńca należy do tzw. zerowej grupy podatkowej, wówczas podatek nie będzie należny – wyjaśnia dr Szymon Solarski.
Czytaj również: Jaką darowiznę można otrzymać bez podatku w 2024 r. >>
Przepisy podatkowe o prezentach i darowiznach
Podatek od spadków i darowizn zależy od stopnia pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Pokrewieństwo to ustawa dzieli na trzy grupy:
- do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
- do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych,
- do grupy III – innych nabywców.
Następnie, w odniesieniu do każdej z grup ustawa wskazuje na kwoty wolne od opodatkowania. Inaczej mówiąc, określa maksymalne kwoty darowizn, których otrzymanie nie spowoduje obowiązku zapłaty podatku. Obecnie (od 1 lipca 2023 r.) kwoty te wynoszą:
- 36 120 zł – dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej,
- 27 090 zł – dla drugiej grupy,
- 5733 zł – dla trzeciej grupy.
Co ważne - są to limity pięcioletnie.
Nie trzeba sumować darowizn otrzymanych od wielu osób z tej samej grupy podatkowej.
Czytaj w LEX: Zwolnienie z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy >
Zobacz również: Prywatny majątek ma zostać w rodzinie - darowizna korzystna podatkowo >>
Zwolnienie dla najbliższej rodziny
Jeśli zdarzy się, że wartość darowizny przekroczy limit uprawniający do zwolnienia, konieczne będzie zapłacenie podatku. Rozliczenia muszą wtedy dokonać rodzice lub prawni opiekunowie małoletniego dziecka. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza dla II i III grupy podatkowej. Najbliższa rodzina może bowiem skorzystać ze specjalnego zwolnienia z podatku, przewidzianego dla tzw. zerowej grupy podatkowej, określonej w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Należą do niej małżonkowie, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha.
- Obowiązujący od 1 lipca 2023 r. limit zwolnienia z podatku dla najbliższej rodziny - 36 120 zł - jest na tyle wysoki, że w przypadku prezentów komunijnych raczej nie dochodzi do jego przekroczenia. Inaczej może już być w sytuacji prezentów weselnych, kiedy rodzice czy dziadkowie chcą podarować dziecku pieniądze na mieszkanie czy samochód. W takiej sytuacji, gdy dojdzie do przekroczenia limitu, obdarowani muszą zadbać o zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego, by skorzystać ze zwolnienia z podatku - mówi Agata Malicka, współwłaścicielka biura rachunkowego.
I wyjaśnia, że zgłoszenia trzeba dokonać w ciągu sześciu miesięcy od dnia otrzymania prezentu. Jeśli obdarowanym jest dziecko, zgłoszenia w imieniu dziecka dokonują rodzice lub prawni opiekunowie. Dziecko bowiem samodzielnie nie może złożyć deklaracji podatkowej.
Co ważne, przy obliczaniu limitów darowizn od tej samej osoby, trzeba zsumować wszystkie przekazania z ostatnich pięciu lat.
Czytaj więcej: Jak uniknąć zapłaty podatku od darowizn na przykładach? >
Problematyczne prezenty w gotówce
- Należy też pamiętać, że warunkiem zwolnienia jest przekazanie pieniędzy przelewem bankowym lub przekazem pocztowym. Nie może to być gotówka w kopercie - dodaje Agata Malicka.
Z przepisów wynika, że w przypadku darowizn pieniężnych, poza zgłoszeniem do urzędu w ciągu sześciu miesięcy, konieczne jest udokumentowanie otrzymania pieniędzy dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Przepis ten był od dawna przedmiotem sporów, które rozstrzygnął Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 20 marca 2023 r. (sygn. III FPS 3/22). NSA stwierdził, że warunkiem zwolnienia z podatku jest udokumentowanie wpłaty na rachunek obdarowanego w sposób zapewniający identyfikację obdarowanego i darczyńcy, czyli przelewem bankowym lub przekazem pocztowym.
Z uchwały wynika więc, że rodzice czy dziadkowie, chcąc podarować pieniądze np. córce czy wnuczce, muszą przekazać je przelewem bankowym lub przekazem pocztowym. Oznacza to, że jeśli dziadkowie nie mają rachunku bankowego, muszą udać się na pocztę i dokonać opłaty pocztowej od przekazywanej kwoty. Tylko taki sposób zapewni zwolnienie z podatku.
Zobacz również: Darowizna pieniężna bez podatku tylko przelewem lub przekazem >>
Kiedy trzeba będzie rozliczyć podatek
Na koniec przeanalizujmy cztery przykłady. W pierwszym rodzice dali dziecku prezent o wartości 5 tys. zł. Kwota ta jest niższa niż limit dla I grupy podatkowej, wynoszący obecnie 36 120 zł, więc podatku nie trzeba będzie płacić. Dodatkowo nie trzeba dokonywać zgłoszenia otrzymania prezentu.
W drugim przykładzie dziecko dostało 40 tys. zł od babci. Kwota darowizny przekracza limit 36 120 zł. Podatku nie trzeba będzie zapłacić, jeśli zgłosi się darowiznę do urzędu skarbowego. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu SD-Z2. Dodatkowym warunkiem będzie w tym przypadku, aby pieniądze przekazane były w formie przelewu.
W trzecim przypadku wujek należący do II grupy podarował dziecku prezent o wartości 2 tys. zł. Darowizna nie przekroczyła limitu dla II grupy, czyli 27 090 zł zł. Nie jest więc opodatkowana, ani nie trzeba jej zgłaszać do urzędu skarbowego.
W czwartym przykładzie dziecko dostało od przyjaciół rodziców prezent o wartości 7 tys. zł. Wartość darowizny przekracza więc limit dla III grupy podatkowej, wynoszący 5733 zł. W tej sytuacji podatek trzeba będzie zapłacić. Podatek rozlicza się na druku SD-3. Druk muszą podpisać rodzice.
Izabela Rutkowska, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Savior Legal&Tax, tłumaczy, że przestrzeganie przepisów prawa jest konieczne, a jego nieznajomość nie tłumaczy braku rozliczenia darowizny. Ekspertka zwraca uwagę, że limity zwolnień od podatku od spadków i darowizn są stosunkowo wysokie i wartość prezentów najczęściej nie będzie ich przekraczała. Przestrzega jednak przed ukrywaniem wysokich darowizn. Organy podatkowe w swoich działaniach kontrolnych mogą kierować się również donosami. Na ich podstawie mogą prowadzić czynności kontrolne i sprawdzać, czy należny podatek został zapłacony.
Czytaj w LEX: Darowizny na rzecz członków rodziny jako sposób unikania opodatkowania >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
