Badanie zostało przeprowadzone w ramach projektu Bezpieczny podatnik. Jego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa podatkowego firm. Zbadano grupę 500 firm.
Kontrole w czasie rzeczywistym
Zdaniem ekspertów, organy podatkowe przenoszą ciężar walki z nieprawidłowościami podatkowymi na etap analizy danych, planowania i typowania do kontroli. Umożliwiły to m.in. jednolite pliki kontrolne. Nowe narzędzia, którymi dysponują organy podatkowe, a także te które zostaną wprowadzone w najbliższych miesiącach, sprawiają, że każda firma jest sprawdzana systematycznie, w sposób ciągły. Tradycyjna kontrola prowadzona w siedzibie przedsiębiorstw jest tylko zwieńczeniem całego procesu. Z badania wynika, że firmy nieźle sobie radzą w bieżącą obsługą podatków. Czują się jednak bardzo słabo przygotowane do kontroli i ewentualnych sporów podatkowych.
Konieczne zarządzanie ryzykiem
Firmy muszą nauczyć się świadomego zarządzania ryzykiem podatkowym w taki sposób, aby zminimalizować wynikające z niego zagrożenie. Ma to istotne znaczenie dla podatników. Dane wskazują bowiem na lawinowo rosnącą liczbę postępowań karnych skarbowych wobec przedsiębiorców i menadżerów odpowiedzialnych za finanse. Z badania EY i AXA wynika, że w 2017 r. było ich ok. 65 tys. Według szacunków ekspertów w 2018 r. ich liczba może wynieść nawet 100 tys.
Priorytetem uszczelnienie systemu podatkowego
Ministerstwo Finansów chwali się co jakiś czas uszczelnianiem systemu podatkowego. Kontrole skarbówki stają się coraz skuteczniejsze. Potwierdza to również badanie EY i AXA.
Z raportu wynika, że w pierwszym półroczu 2018 r. urzędy celno-skarbowe przeprowadziły łącznie 1700 kontroli, ustalając zobowiązania podatkowe na kwotę 6,4 mld zł. W tym samym okresie 2017 r. odbyły się 2633 kontrole zakończone ustaleniami na łączną kwotę 7,44 mld zł. W konsekwencji średnia kwota ustaleń na jedną kontrolę wyniosła w 2018 r. 3,55 mln zł, a w tym samym okresie rok wcześniej było to 2,82 mln zł. Poprawę efektywności fiskusa widać również w działaniach urzędów skarbowych. W pierwszym półroczu 2018 r. przeprowadziły łącznie 10 361 kontroli. Kwota ustaleń wyniosła 3,88 mld zł. W analogicznym okresie 2017 r. urzędy zakończyły w sumie 13 854 kontroli. Wykazane zaległości wyniosły 3,21 mld zł. Średnia kwota ustaleń na jedną kontrolę w 2018 r. była wyższa niż rok wcześniej. Wyniosła 375 tys. zł. W 2017 r. było to o 232 tys. zł mniej. Zdaniem MF, zmiana modelu typowania do kontroli powoduje ciągły wzrost efektywności urzędników skarbowych. Pomogły tu z pewnością jednolite pliki kontrolne.
Cena promocyjna: 181.3 zł
|Cena regularna: 259 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Mniej czasu na przygotowanie się do kontroli
Eksperci EY i AXA zwracają uwagę, że kontrola prowadzona przez urzędy celno-skarbowe wygląda zupełnie inaczej niż ta, do której przedsiębiorcy zdążyli się przyzwyczaić. Podkreślają, że kontrole odbywają się na podstawie upoważnienia do jej przeprowadzenia i rozpoczynają się od razu po dostarczeniu lub okazaniu legitymacji służbowej kontrolera. W uzasadnionych przypadkach odbywa się to nawet bez upoważnienia. Ważną zmianą jest zniesienie obowiązku doręczenia kontrolowanym firmom zawiadomienia o zamiarze wszczęcia postępowania kontrolnego.
Zobacz również:
Interpretacje podatkowe przestają mieć znaczenie>>
Skarbówka łamie prawo, choć wie, że przegra w sądzie >>
Nieprzyjazny system podatkowy
Przedsiębiorcy postrzegają administrację skarbową raczej negatywnie. Ich zdaniem system podatkowy jest nieprzejrzysty, represyjny i wymaga wielu zmian. Opinia przedsiębiorców stoi w sprzecznością w promowaną przez Ministerstwo Finansów ideą 3xP, zgodnie z którą prawo podatkowe ma być proste, przejrzyste i przyjazne. 90 proc. przedsiębiorców uważa, że obowiązujący w Polsce system podatkowy jest skomplikowany. Zdaniem 88 procent badanych, podatki dla firm powinny zostać uproszczone. Trzy czwarte badanych stwierdziło natomiast, że system podatkowy w Polsce jest represyjny.
Wśród największych zagrożeń dla bezpieczeństwa podatkowego firm ankietowani wskazali:
- niestabilność prawa i zachodzące w nim zmiany – 93 proc.,
- niejednoznaczność przepisów – 90 proc.,
- urzędnicy skarbowi – nastawienie do firm i kompetencje – 88 proc.,
- fiskalizm państwa – 84 proc.
- Wyniki te świadczą o tym, że w realizacji priorytetów stawianych przed KAS jest jeszcze bardzo dużo do zrobienia. Oprócz wielu niewątpliwie słusznych i skutecznych działań, związanych z uszczelnieniem podatków, KAS musi szukać ścieżek odbudowania zaufania przedsiębiorców do państwa. To długa droga ze względu na lata, w czasie których budowany był mur pomiędzy obiema stronami, jednak warto nią pójść. Sukces w walce z nadużyciami powinien stać się fundamentem nowego, bardziej przyjaznego dla przedsiębiorców systemu podatkowego – komentuje Michał Pastuszka, kierujący projektem Bezpieczny podatnik. Dodaje, że każde z wprowadzonych rozwiązań powinno być rozpatrywane z dwóch stron – na ile spowoduje zwiększenie wpływów budżetowych i na ile będzie się przyczyniać do budowania zaufania do państwa.
Firmy nie są przygotowane do kontroli
Nowe narzędzia, którymi dysponują organy podatkowe, zaostrzenie kar, a także nowy sposób prowadzenia kontroli, wymagają od firm znacznie lepszego przygotowania. Zdaniem Tomasza Rolewicza, associate partnera w dziale doradztwa podatkowego, skuteczna obrona rozliczenia podatkowego firmy w dużej mierze uzależniona jest od odpowiednio opracowanej strategii oraz działań wdrożonych na najwcześniejszym etapie kontroli. – Warto też podjąć skutecznie przygotowania, zanim kontrola się rozpocznie. Gdy kontrolerzy pukają do drzwi firmy, przedsiębiorca ma naprawdę mało czasu na reakcję – dodaje ekspert.
Tymczasem z raportu wynika, że firmy nie są przygotowane do kontroli i do sporu ze skarbówką. Tylko nieco więcej niż połowa z ankietowanych firm deklaruje posiadanie procedur podatkowych (52 proc.). Podobnie jest z procedurami przygotowywania i składania deklaracji podatkowych. 71 proc. firm potwierdza, że osoby odpowiedzialne za podatki przechodzą regularne szkolenia. Jednakże w przypadku 53 proc. firm takie szkolenia odbywają się raz na rok lub rzadziej. - Przy częstych zmianach prawa podatkowe może to być niewystarczające – podkreślają autorzy badania.
Obawy ekspertów budzi również fakt, że przedsiębiorcy nie stosują procedur bezpieczeństwa. Z badania wynika, że firmy składające jednolite pliki kontrolne nie sprawdzają ich w sposób dostateczny. Tylko 38 proc. badanych firm posiada procedury weryfikacji plików. Najgorzej firmy wypadają jednak w kontekście procedur przeciwdziałania wyłudzeniom VAT. Aż 65 proc. ich nie stosuje. Firmy jeszcze słabiej są przygotowane na kontrolę podatkową. Jedynie 20 proc. badanych przedsiębiorstw posiada procedury obsługi kontroli. Aż 85 proc. firm uważa, że wystarczającą czynnością jest po prostu wyznaczenie odpowiedniej osoby do obsługi kontroli. Najczęściej jest to jednak ta sama osoba, która odpowiadała za przygotowanie deklaracji podatkowych.
Zobacz również: Gromadzenie informacji podatkowych przez organy Krajowej Administracji Skarbowej >>
Do sporu trzeba się przygotować
Z badania wynika także, że tylko 21 proc. przedsiębiorców posiada procedury na wypadek sporu z fiskusem. 11 proc. firm stworzyło w tym celu odpowiednie procedury. Poza nielicznymi wyjątkami badane podmioty nie dysponowały nawet listami osób, które mogłyby odpowiadać w razie sporu.
- Wyniki wyraźnie świadczą o tym, że firmy są bardzo słabo przygotowane do funkcjonowania w nowej rzeczywistości podatkowe. Rozwiązania, które do tej pory były skuteczne i które pozwalały minimalizować ryzyko, przestają wystarczać. Dlatego powinny zostać przeanalizowane i dostosowane do zmian, które wprowadził fiskus – ocenia Piotr Wójcik, dyrektor departamentu ubezpieczeń OC AXA.
Agnieszka Tałasiewicz, partner zarządzający kancelarią prawną EY Law, zwraca uwagę, że w sytuacji kontroli prawdziwym wyzwaniem jest szybkie podjęcie decyzji, co jest dla firmy najbardziej korzystne. Czy będziemy bronić starej decyzji, żeby wygrać spór, czy uważamy, że korzystniej będzie zrezygnować i nie walczyć. - Trzeba umieć ocenić posiadaną w firmie dokumentację księgową czy podatkową z punktu widzenia potencjalnego sporu, a w szczególności postępowania sądowego. Szalenie ważne jest więc odłożenie na bok wszelkich emocji i zimna kalkulacja dostępnych opcji – dodaje Tałasiewicz.
Podatki to nie tylko księgowość
Alicja Sarna, doradca podatkowy, partner w MDDP, komentując wyniki badania, zwraca uwagę, że na rozliczenia podatkowe w firmach wpływ ma nie tylko księgowość, ale również inne działy biznesowe. Jej zdaniem, trzeba mieć tego świadomość, zwłaszcza przy obecnym, restrykcyjnym podejściu organów podatkowych, ale także ułatwionym dostępie do różnego rodzaju informacji w firmie. Zdaniem Sarny, podatnicy powinni zwracać uwagę nie tylko na poprawność deklaracji. Istotne znaczenie ma tutaj stworzenie odpowiednich procedur przepływu informacji, obiegu dokumentów, weryfikacji danych i kontrahentów. Pozwala to na zminimalizowanie pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej. Warto też stworzyć wzory zachowań i instrukcji, w jaki sposób pracownicy, na poszczególnych poziomach stanowisk, powinni zachować się, gdy spotkają w firmie urzędnika, który właśnie przyszedł na kontrolę.
Pełna wersja raportu znajduje się tutaj. >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
