Problem dotyczył wypłacania tantiem dla twórców i artystów pod rządami przepisów antycovidowych. Sporny przepis tej ustawy przewidywał wstrzymanie poboru od przedsiębiorców i podmiotów prowadzących działalność pożytku publicznego wynagrodzeń dla organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi oraz opłat abonamentowych.
Warunkami skorzystania z wstrzymania poboru wynagrodzeń i opłat były:
- świadczenie przed wejściem w życie ustawy przez przedsiębiorcę usług w miejscu, które umożliwia zapoznawanie się przez jego klientów z utworami lub przedmiotami praw pokrewnych;
- bycie płatnikiem wynagrodzeń i opłat, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2;
- uiszczenie wynagrodzeń i opłat.
Przepis stanowił ponadto, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii przedsiębiorca oraz organizacja pozarządowa i podmiot, mogą żądać obniżenia wynagrodzenia dla organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, proporcjonalnie do obniżenia jego przychodu w stosunku do przychodu uzyskanego w tym samym okresie rozliczeniowym w roku przed ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
Sąd Apelacyjny w Warszawie powziął wątpliwość, czy wstrzymanie pobierania wynagrodzeń dla organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, w czasie pandemii COVID-19 oznacza zwolnienie przedsiębiorców, którzy ograniczyli lub wstrzymali produkcję , z obowiązku płatności wynagrodzeń? Czy też stanowi odroczenie terminu spełnienia świadczeń pieniężnych wynikających z umowy, której przedmiotem jest korzystanie z utworów lub przedmiotów prawa pokrewnych lub pobór wynagrodzenia za takie korzystanie, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii?
Wstrzymanie wynagrodzeń
Sąd Apelacyjny nie znalazł definicji wstrzymania pobierania wynagrodzeń w ustawie z 2 marca 2020 r. o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 ani w kodeksie cywilnym czy też ustawie z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Sąd drugiej instancji stwierdził, odwołując się do reguł znaczeniowych języka potocznego, że słowo „wstrzymać” rozumieć przede wszystkim należy jako zatrzymanie, np. jakiegoś działania, na pewien czas, odłożenie działania na pewien czas, a także może być ono rozumiane jako powstrzymanie się od czegoś.
To właśnie wykładnia językowa zwrotu o wstrzymaniu pobierania wynagrodzeń skłoniła sąd przedstawiający zagadnienie do rozumienia go jako wyłącznie tymczasowego powstrzymania się z poborem wynagrodzeń, tj. w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Nie zaś jako definitywnego zwolnienia przedsiębiorców spełniających warunki wskazane w ustawie z obowiązku świadczeń pieniężnych należnych organizacjom zbiorowego zarządzania.
Sąd Apelacyjny uznał, że interpretując art. 15l ustawy COVID-19 należy uwzględnić, iż stanowiło ono reakcję na nadzwyczajną zmianę stosunków wywołanych pandemią związanych z przymusem prawnym. Skutkował on wyłączeniem funkcjonowania w całości albo w znacznej części wielu obszarów gospodarki.
Przesunięcie obowiązku w czasie?
Zdaniem sądu drugiej instancji wolą ustawodawcy nie było wprowadzenie jedynie tymczasowego wstrzymania się z obowiązkiem zapłaty wynagrodzeń na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania, gdyż nie byłaby to żadna ulga dla przedsiębiorców dotkniętych ograniczeniami. A jedynie wątpliwe co do swojej skuteczności gospodarczej przesunięcie w czasie obowiązku zapłaty.
Sąd drugiej instancji rozważał wykładnię omawianego przepisu w kontekście konstytucyjnym, co doprowadziło go do wniosku, że konstytucyjne uwarunkowania ochrony własności i praw majątkowych raczej przemawiały za taką wykładnią art. 15l ustawy COVID-19, w świetle której pojęcie wstrzymania poboru wynagrodzeń interpretować należy jako tymczasowe zawieszenie czynności związanych z poborem wynagrodzeń dla organizacji zbiorowego zarządzania.
Izba Cywilna SN podjęła uchwałę, zgodnie z którą wstrzymanie pobierania wynagrodzeń, o którym mowa w art. 15l ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, nie skutkuje zwolnieniem z obowiązku zapłaty tych wynagrodzeń. W przypadku zaprzestania lub ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę na skutek okoliczności wskazanych w art. 15l ust. 1 tej ustawy, zwolnienie z obowiązku zapłaty tych wynagrodzeń w całości lub w części może wynikać z umowy łączącej tego przedsiębiorcę z organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi, ewentualnie z orzeczenia sądu (art. 357(1) k.c.).
Uchwała zapadła w składzie: SSN Marcin Łochowski, SSN Tomasz Szanciło oraz SSN Krzysztof Grzesiowski.
Uchwała Izby Cywilnej SN z 25 kwietnia 2024 r., sygn. akt III CZP 52/23
Sprawdź też w LEX:
Czy otrzymane tantiemy podlegają VAT? >
Czy tantiemy wypłacone z Francji podlegają opodatkowaniu w Polsce? >
Czy przychód z tytułu tantiem należy rozliczać w ramach działalności gospodarczej? >
