(COM(2022) 89 final - 2022/0068 (COD))(2022/C 365/13)
(Dz.U.UE C z dnia 23 września 2022 r.)
Sprawozdawca: Jack O'CONNOR
| Wniosek o konsultację |
Rada, 22.3.2022 Parlament Europejski, 23.3.2022
|
| Podstawa prawna |
Art. 43 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 1 (rybołówstwo), art. 91 i 100 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (transport), art. 173, 182, 188 i 189 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (programy Unii), art. 207 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wspólna polityka handlowa), art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Komitet Ekonomiczno-Społeczny). |
| Decyzja Zgromadzenia Plenarnego |
22.3.2022 |
| Sekcja odpowiedzialna |
Sekcja Stosunków Zewnętrznych |
| Data przyjęcia przez sekcję |
12.5.2022 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej |
15.6.2022 |
|
Sesja plenarna nr Wynik głosowania
|
570 |
| (za/przeciw/wstrzymało się) |
202/0/5 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. W proponowanym rozporządzeniu 2 przekazuje się Komisji Europejskiej, w drodze aktów wykonawczych, uprawnienia do przyjmowania i stosowania określonych środków w celu wykonywania praw Unii wynikających z postanowień Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej 3 (umowy o wystąpieniu) oraz Umowy o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony 4 (umowy o handlu i współpracy).
1.2. Stronami odnośnych umów są wyłącznie Zjednoczone Królestwo i Unia. EKES podziela zatem opinię, że w pełni zasadne jest, aby inicjowanie jakichkolwiek działań miało miejsce na poziomie Unii poprzez skorzystanie z procedury komitetowej, o czym mowa w proponowanym rozporządzeniu.
1.3. EKES przyznaje, że Unia potrzebuje sprawnej i skutecznej procedury na wypadek nieprzestrzegania przez Zjednoczone Królestwo postanowień umowy o wystąpieniu lub umowy o handlu i współpracy.
1.4. Wydaje się, że skorzystanie z procedury komitetowej w celu przekazania Komisji uprawnień do przyjmowania i stosowania określonych środków w przypadku naruszania lub nieprzestrzegania odnośnych umów jest w pełni uzasadnione, a także zgodne z zasadami proporcjonalności i pomocniczości, które siłą rzeczy determinują działania UE.
1.5. EKES z aprobatą odnosi się do propozycji przeglądu przedmiotowego rozporządzenia w terminie pięciu lat od jego wejścia w życie, stwierdzając, że byłoby to zgodne z podobnymi postanowieniami zawartymi w odnośnych umowach.
1.6. W świetle powyższego EKES popiera proponowane rozporządzenie. Ponadto utrzymuje, że jest to doskonały międzyinstytucjonalny kompromis, który pozwoli poradzić sobie z wszelkimi możliwymi sytuacjami wynikającymi z naruszenia lub nieprzestrzegania umowy o wystąpieniu lub umowy o handlu i współpracy.
2. Uwagi ogólne
2.1. W proponowanym rozporządzeniu przekazuje się Komisji Europejskiej uprawnienia do przyjmowania i stosowania określonych środków w celu wykonywania praw Unii wynikających z postanowień umowy o wystąpieniu lub umowy o handlu i współpracy. Jego przepisy mają ułatwić terminową i skuteczną reakcję na jakiekolwiek potencjalne przypadki naruszenia lub nieprzestrzegania przez Zjednoczone Królestwo postanowień tych umów.
2.2. Uprawnienia te mają zastosowanie do:
- stosowania środków tymczasowych w celu zapewnienia zgodności lub środków wyrównawczych zatwierdzonych przez trybunał arbitrażowy na wniosek jednej ze stron w przypadku niewłaściwej lub niepełnej zgodności bądź do odpowiedniego działania podejmowanego w sytuacji, gdy druga ze stron nie współpracuje w celu ułatwienia skorzystania z wiążących procedur rozstrzygania sporów,
- środków naprawczych stosowanych na podstawie umowy o wystąpieniu (w związku z niewłączeniem odpowiednich instrumentów prawa Unii do Protokołu w sprawie Irlandii/Irlandii Północnej) lub na podstawie umowy o handlu i współpracy (w odniesieniu do subsydiów, transportu drogowego i rybołówstwa),
- środków równoważących stosowanych na podstawie umowy o wystąpieniu w odniesieniu do środków ochronnych przyjętych przez Zjednoczone Królestwo na podstawie Protokołu w sprawie Irlandii/Irlandii Północnej,
- środków równoważących stosowanych na podstawie umowy o handlu i współpracy w odniesieniu do środków ochronnych, które powodują nierównowagę między prawami i obowiązkami wynikającymi z umowy o handlu i współpracy lub jakichkolwiek umów uzupełniających, lub stosowanych szczególnie w odniesieniu do rozbieżności w obszarach ochrony pracy i ochrony socjalnej, ochrony środowiska lub klimatu bądź kontroli subsydiów,
- środków zaradczych stosowanych na podstawie umowy o handlu i współpracy w odpowiedzi na środki równoważące określone w art. 411 umowy o handlu i współpracy,
- środków ochronnych stosowanych na podstawie umowy o wystąpieniu (jeżeli stosowanie protokołu IE/NI prowadzi do poważnych trudności gospodarczych, społecznych lub środowiskowych, które mogą się utrzymywać, lub do przesunięcia handlu), a także na podstawie umowy o handlu i współpracy (jeżeli występują poważne trudności gospodarcze, społeczne lub środowiskowe o charakterze sektorowym lub regionalnym, które mogą się utrzymywać),
- zawieszenia obowiązków wynikających z umowy o handlu i współpracy w przypadku naruszenia lub niespełnienia niektórych warunków, w szczególności w odniesieniu do handlu towarami, transportu lotniczego, transportu drogowego, rybołówstwa lub programów Unii, lub w przypadku gdy Zjednoczone Królestwo nie wniesie swojego wkładu finansowego lub wprowadzi znaczące zmiany do niektórych warunków wstępnych.
2.3. Środki te powinny mieć również zastosowanie do jakichkolwiek dwustronnych umów uzupełniających względem umowy o handlu i współpracy.
2.4. W decyzji w sprawie zawarcia umowy o handlu i współpracy Rada przekazała Komisji uprawnienia do przyjmowania większości środków, o których mowa w pkt 2.2, do czasu wejścia w życie szczególnego aktu ustawodawczego. Przewidywano, że wniosek dotyczący tego aktu zostanie przedstawiony nie później niż 31 marca 2022 r.
2.5. Niezależnie od umowy o wystąpieniu umowa o handlu i współpracy obejmuje wiele zagadnień wykraczających poza handel towarami i usługami. Są to m.in. inwestycje, konkurencja, pomoc państwa, przejrzystość podatkowa, transport lotniczy i drogowy, energia i zrównoważony rozwój, rybołówstwo, ochrona danych i koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. Dlatego też rozporządzenie dotyczące egzekwowania zasad handlu 5 i inne obowiązujące instrumenty nie obejmują w pełni zakresu tego nowego rodzaju umowy. Należy zatem przyjąć nowy instrument prawny. Proponowane rozporządzenie stanowiłoby lex specialis w odniesieniu do przepisów sektorowych prawa Unii w stopniu, w jakim te przepisy regulują te same kwestie.
2.6. Podstawy prawne wniosku to:
- art. 43 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 6 (rybołówstwo),
- art. 91 i 100 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 7 (transport),
- art. 173, 182, 188 i 189 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 8 (programy Unii),
- art. 207 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 9 (wspólna polityka handlowa),
- art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 10 (Komitet Ekonomiczno-Społeczny).
2.7. Umowa o wystąpieniu i umowa o handlu i współpracy to jedyne instrumenty prawne Unii odnoszące się do Zjednoczonego Królestwa. Tylko Unia może zatem podejmować działania na mocy prawa międzynarodowego. We wniosku przewiduje się jednak przyjęcie środków zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej 11 . Zastosowanie miałaby istniejąca w ramach komitologii procedura sprawdzająca, jak określono w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiającym przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję 12 , ponieważ ewentualnie przyjęte środki niemal z pewnością miałyby wpływ na państwa członkowskie.
2.8. We wniosku przewiduje się przegląd rozporządzenia w terminie pięciu lat od jego wejścia w życie. Byłoby to zgodne z podobnymi postanowieniami zawartymi w umowie o wystąpieniu i umowie o handlu i współpracy.
2.9. Proponowane rozporządzenie nie obejmuje środków wchodzących w zakres polityki Unii w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
2.10. Przyjmowanie środków w obszarze programów badawczych i szkoleniowych Euratom uregulowano w odrębnym wniosku ustawodawczym.
3. Uwagi szczegółowe
3.1. Celem przedmiotowego wniosku jest stworzenie ram, które umożliwiłyby Unii skuteczną i terminową reakcję na przypadki naruszenia lub nieprzestrzegania przez Zjednoczone Królestwo postanowień umowy o wystąpieniu lub umowy o handlu i współpracy.
3.2. Ponieważ drugą stroną tych umów jest wyłącznie UE, nie budzi wątpliwości fakt, że odpowiednie działania należy podejmować właśnie na poziomie Unii.
3.3. Jeśli wziąć pod uwagę potencjalne skutki dla państw członkowskich, a także wymóg zapewnienia optymalnej skuteczności, zastosowanie istniejącej w ramach komitologii procedury sprawdzającej jest w pełni logiczne i uzasadnione.
3.4. Jest to całkowicie zgodne z zasadą pomocniczości, ponieważ procedura komitologii pozwala państwom członkowskim monitorować akty wykonawcze, do przyjęcia których uprawniona jest Komisja.
3.5. Warto również zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 7 i 8 rozporządzenia (UE) nr 182/2011 13 Komisja, w drodze odstępstwa od regularnych procedur, może przyjąć akty wykonawcze ze względu na pilną potrzebę (art. 8) lub potencjalne znaczące zakłócenia w działaniu rynków rolnych (art. 7) bez konieczności wcześniejszego przedstawienia tych aktów odpowiedniemu komitetowi. Tego rodzaju proceduralne obejście wzmacnia zdolność Unii do szybkiego reagowania w razie potrzeby na niespodziewane przypadki naruszenia postanowień obu umów.
3.6. Komitet z aprobatą odnosi się do kompleksowego zestawu środków, o których mowa w art. 1 ust. 2 wniosku dotyczącego rozporządzenia, a także do ich ograniczeń.
3.7. Z uwagi na to, że wystąpienie państwa członkowskiego jest sprawą bezprecedensową, nie pojawia się kwestia spójności z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki.
3.8. W art. 2 ust. 2 wniosku dotyczącego rozporządzenia określono szczegółowo jasne kryteria wyboru wszelkich środków. EKES zgadza się z tym, że proponowane rozporządzenie spełnia wymogi proporcjonalności oraz że nie wykracza ponad to, co jest ściśle konieczne do osiągnięcia celu, jakim jest zapewnienie sprawnego i skutecznego wykonania tych praw w przypadku jakiegokolwiek potencjalnego naruszenia lub nieprzestrzegania przedmiotowych umów.
3.9. Ze względu na proceduralny charakter proponowanego rozporządzenia EKES nie dostrzega konieczności przeprowadzenia oceny skutków.
3.10. EKES z aprobatą odnosi się do propozycji przeglądu przedmiotowego rozporządzenia po pięciu latach, stwierdzając zasadność takiego działania, które byłoby zgodne z podobnymi postanowieniami zawartymi w odnośnych umowach.
3.11. W świetle powyższego EKES popiera przedmiotowy wniosek. Ponadto utrzymuje, że jest to doskonały międzyinstytucjonalny kompromis, który pozwoli poradzić sobie z wszelkimi możliwymi sytuacjami wynikającymi z naruszenia lub nieprzestrzegania umowy o wystąpieniu lub umowy o handlu i współpracy.
Bruksela, dnia 15 czerwca 2022 r.
