Opinia Komitetu Regionów w sprawie: "Okres refleksji: struktura, zagadnienia i ramy oceny debaty nad Unią Europejską"(2006/C 81/09)
(Dz.U.UE C z dnia 4 kwietnia 2006 r.)
KOMITET REGIONÓW,
uwzględniając decyzję Parlamentu Europejskiego z dnia 6 września 2005 r. o zasięgnięciu opinii Komitetu w tej sprawie zgodnie z art. 265 ust. 4 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską,
uwzględniając decyzję Przewodniczącego Komitetu z dnia 27 lipca 2005 r. powołującą na sprawozdawców generalnych opinii w tej sprawie, zgodnie z art. 40 ust. 2 regulaminu wewnętrznego, Franza Schausbergera, przedstawiciela kraju związkowego Salzburg w Komitecie Regionów (AT/PPE) i Lorda Tope, członka Rady Wielkiego Londynu (UK/ALDE),
uwzględniając Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, podpisany przez szefów państw lub rządów 29 października 2004 r. (CIG 87/04 rev 1, CIG 87/04 add. 1 rev 1, CIG 87/04 add. 2 rev 1),
uwzględniając swoją opinię z 17 listopada 2004 r. w sprawie Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy (CdR 354/2003 fin(1)),
uwzględniając swój raport z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie zbliżenia (CdR 436/2000 fin),
na 61. sesji plenarnej w dniach 12-13 października (posiedzenie z dnia 13 października) przyjął następującą opinię:
OPINIE I ZALECENIA KOMITETU REGIONÓW
Komitet Regionów:
a) Kontekst
1. uważa, że dla zapewnienia pokoju, wolności i dobrobytu konieczna jest silna politycznie i demokratyczna Unia Europejska, silne przywództwo europejskie oraz intensywna współpraca między instytucjami w celu ponownego ożywienia europejskiego projektu;
2. wyraża obawę, że zbyt długi okres refleksji może zaszkodzić wizerunkowi UE i wzywa wszystkie instytucje do działania na rzecz odzyskania oraz ponownego ożywienia ideału i projektu integracji europejskiej w głębokim tych słów znaczeniu;
3. uznaje jednakże za stosowne, by trwający "okres refleksji" został wykorzystany w celu przeanalizowania poglądów obywateli Państw Członkowskich na temat Unii Europejskiej i ugruntowania podstawowych celów, wartości i zasad Unii Europejskiej, takich jak solidarność, efektywność, przejrzystość i współpraca, przy wsparciu ze strony obywateli;
4. przypomina w tym kontekście o znaczeniu praw podstawowych, zapisanych w Karcie Praw Podstawowych UE stanowiącej część Traktatu konstytucyjnego;
5. uważa, że Unia Europejska musi poważnie potraktować wyniki referendów we Francji i Niderlandach oraz dać widoczne tego dowody; sądzi, że kontynuowanie procesu ratyfikacyjnego bez zmiany pierwotnego kalendarium oraz bez poważnej refleksji na szczeblu europejskim byłoby negatywnym sygnałem dla obywateli Europy i mogłoby spowodować odrzucenie Traktatu w kolejnych Państwach Członkowskich;
6. przyznaje co prawda, że odrzucenie Traktatu może wynikać z wielu różnych powodów, a w niektórych przypadkach dokonuje się w reakcji na inne zjawiska niż sam Traktat; dlatego uważa za bardzo istotne, aby skupić wysiłki na kontekście debaty i dążyć do tego, by doprowadziła ona do porozumienia w sprawie perspektyw finansowych; przypomina skądinąd, że ponad połowa Państw Członkowskich już ratyfikowała Traktat w wybranym przez siebie trybie i że z decyzje tych Państw muszą się liczyć na równi z decyzjami Państw Członkowskich, które opowiedziały się przeciwko Traktatowi;
7. potwierdza swoje zaangażowanie w sprawę Traktatu konstytucyjnego i swe przywiązanie do jego osiągnięć, które - znacznie udoskonalając i upraszczając funkcjonowanie oraz zwiększając przejrzystość Unii Europejskiej w porównaniu z dotychczas obowiązującymi traktatami - gwarantują poprawę systemu sprawowania rządów w Europie;
8. jest zdania, że instytucje Unii Europejskiej powinny w rozszerzaniu debaty nad jej przyszłością skupić się na rzeczywistych i potencjalnych praktycznych korzyściach wynikających dla obywateli z przynależności do Unii i z jej obywatelstwa;
9. mając na uwadze potrzebę odbudowy zaufania obywateli Europy do idei europejskiej, wzywa instytucje UE, by:
– podjęły zaległe decyzje w dziedzinach, w których Unia przynosi obywatelom Europy rzeczywiste korzyści;
– zaczęły funkcjonować w bardziej zdecentralizowany sposób, przestrzegając zasady pomocniczości i propagując ją - należy ją bowiem stosować również na szczeblu lokalnym i regionalnym;
– aktywnie pokazywały, że unia polityczna nie podważy kulturalnej i językowej różnorodności Europy;
– pokazywały, że UE stworzy swoim obywatelom możliwości rozwoju osobistego i zawodowego w skali ogólnoeuropejskiej;
– ustanowiły stały dwustronny dialog z obywatelami Europy;
– rozbudowywały kulturę lepszej przejrzystości, zwłaszcza poprzez zapewnienie łatwiejszego dostępu do prac Rady w celu umożliwienia obywatelom głębszego zrozumienia procesu decyzyjnego UE;
10. apeluje o kontynuowanie prac celem promowania zasady pomocniczości we wszystkich dziedzinach, uwzględniając korzyści, jakie odnoszą obywatele z bliskości instytucji regionalnych i lokalnych;
11. wzywa Państwa Członkowskie, aby pogłębiły integrację polityczną UE, która stanowi fundament rozwoju rozszerzonej Unii, poprzez określenie celów, potencjalnych granic geograficznych i długofalowych zadań procesu integracji w Unii Europejskiej, przy czym przynależność do UE musi łączyć się z poszanowaniem demokratycznego samorządu lokalnego i regionalnego w ramach porządku konstytucyjnego obowiązującego w każdym kraju;
12. apeluje do polityków z rządów Państw Członkowskich oraz z samorządów lokalnych i regionalnych o nieuchylanie się od odpowiedzialności za działania podejmowane przez siebie w ramach swych kompetencji i wystrzegali się powszechnie panującego zwyczaju zasłaniania się "Brukselą"; zaznacza, że koniecznym warunkiem powodzenia Unii Europejskiej jest, by politycy na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym w sposób odpowiedzialny dzielili zadania i by przyjęli do wiadomości, że poszanowanie instytucji - jako podstawowy wymóg prawidłowego systemu sprawowania rządów - jest niezbędne dla sukcesu;
b) Struktura debaty
13. uważa, że instytucje unijne muszą nawiązywać dyskusję z ludźmi i środowiskami, które reprezentują, odzwierciedlając tę samą otwartość, której wyrazem było opracowanie Traktatu przez Konwent złożony z przedstawicieli parlamentów krajowych, partii politycznych, organów samorządu lokalnego i regionalnego, społeczeństwa obywatelskiego, a także partnerów społecznych. W dyskusji tej należy wyjaśnić obywatelom dodatkową wartość polityczną, gospodarczą i społeczną Unii Europejskiej;
14. uważa, że jako instytucjonalny przedstawiciel samorządu lokalnego i regionalnego w Unii Europejskiej powinien czynnie uczestniczyć w inicjatywach politycznych i instytucjonalnych podejmowanych podczas ogłoszonego przez szefów państw i rządów "okresu refleksji"; w związku z tym, w celu zapoczątkowania prawdziwej zdecentralizowanej debaty, proponuje własną "mapę drogową"(2);
15. wzywa samorządy lokalne i regionalne do zaangażowania i do informowania swych społeczności o zagadnieniach, którymi mogą być zainteresowane w ramach debaty o przyszłości Unii Europejskiej oraz do lepszego objaśniania procesu integracji europejskiej i jego praktycznych osiągnięć, realizując zdecentralizowaną lokalną i regionalną politykę informacyjną; jest bowiem przekonany, że dyskusja prowadzona wyłącznie na szczeblu europejskim nie wzbudzi odzewu w szerokich kręgach społeczeństwa - konieczne jest więc podejmowanie uporządkowanych debat z elementami transnarodowymi, prowadzonych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, z udziałem członków Komitetu oraz ze wsparciem instytucji unijnych;
16. podkreśla ponadto charakterystyczną dla KR-u cechę, polegającą na podejściu oddolnym, i zobowiązuje się, poprzez swoich członków, nakłaniać do sporządzania i przyjmować wnioski władz regionalnych i lokalnych w sprawie polityk i instytucji wspólnotowych oraz przekazywać ich wkład, także pod względem analizy politycznej i innowacyjnych propozycji, instytucjom europejskim;
17. zaleca, by dialogu z obywatelami nie ograniczać do dorywczo podejmowanych kampanii oraz by nie skupiać się w nim na szczegółach mechanizmów instytucjonalnych; wzywa zatem Unię, by skupiła się na przekazywaniu informacji przynoszących obywatelom bezpośrednie korzyści praktyczne i umożliwiających im korzystanie z możliwości, jakie stwarza im UE;
18. apeluje do instytucji europejskich, Państw Członkowskich oraz władz regionalnych i lokalnych o kształtowanie nowych, twórczych sposobów komunikowania się z szeregowymi obywatelami z wykorzystaniem nowoczesnych mediów elektronicznych (np. projekt "Europa słucha" w Austrii czy "Krajowe Forum Europejskie" w Irlandii) oraz o dbałość o przekazywanie informacji w języku ojczystym obywateli, a nie tylko w wybranych językach UE; co więcej, na instytucjach i Państwach Członkowskich spoczywa odpowiedzialność przeciwdziałania niezgodnym z faktami stwierdzeniom dotyczącym UE, z którymi mogą się zetknąć obywatele, zwłaszcza w środkach masowego przekazu;
19. uznaje istotną rolę, jaką mają do odegrania w tej dziedzinie lokalne i regionalne środki masowego przekazu, w tym zwłaszcza prasa lokalna, m.in. dlatego, że przemawiają one do obywateli w ich rodzimej mowie i zrozumiałym, prostym językiem;
c) Tematy do refleksji
Kwestie ogólne
20. uważa, że postanowienia Traktatu konstytucyjnego dotyczące terytorialnego wymiaru Unii oraz udziału władz lokalnych i regionalnych - zarówno w trybie instytucjonalnym za pośrednictwem KR-u, jak i w sposób ogólniejszy - stanowią istotną zmianę na lepsze;
21. wzywa instytucje unijne do działania na rzecz ukształtowania w Unii, Państwach Członkowskich, a także w samorządzie regionalnym i lokalnym prawdziwej "kultury pomocniczości" oraz do niezwłocznego wprowadzenia w życie zasad pomocniczości i proporcjonalności, o których stanowi Traktat konstytucyjny; będzie to prosty i skuteczny sposób pokazania obywatelom, że Unia podejmuje działania jedynie tam, gdzie jej zaangażowanie przyniesie oczywiste korzyści i że przestrzega głoszonej przez siebie zasady lepszego stanowienia prawa;
22. apeluje o stosowanie zasady zbliżenia do obywatela we wprowadzaniu w życie polityk i prawa unijnego; będzie to wyraźny sygnał woli wdrażania procedur zapewniających lepszą przejrzystość jako bezpośredniej odpowiedzi na obawy obywateli; w tym kontekście np. wprowadzenie nowego instrumentu prawnego ułatwiającego współpracę międzyregionalną i transgraniczną, ze współpracą gospodarczą i społeczną włącznie, można by uznać za wyraźną oznakę dążenia do Europy bliższej swych obywateli;
23. podkreśla, że choć pożądane byłoby zamieszczenie tych elementów w Traktacie, wiele z działań i obowiązków wynikających z takich rozwiązań da się włączyć w działania Wspólnoty od zaraz - można na przykład rozszerzyć analizy oddziaływania tak, by obejmowały one również konsekwencje finansowe i administracyjne nowych przepisów unijnych dla władz lokalnych i regionalnych;
24. szczególnie pozytywnie ocenia następujące elementy Traktatu, uznając je za składniki prawidłowego systemu sprawowania rządów i życząc sobie, by w "okresie refleksji" w pełni rozważono możliwość ich utrzymania i wprowadzenia w życie:
– uznanie roli władz lokalnych i regionalnych w systemie sprawowania rządów w UE;
– lepsze konsultowanie wniosków legislacyjnych przed ich publikacją;
– konieczność wzięcia pod uwagę obciążeń finansowych i administracyjnych spadających na władze lokalne i regionalne;
– szersze zdefiniowanie pojęcia pomocniczości w taki sposób, że obejmuje ono samorząd lokalny i regionalny;
– uznanie różnorodności kulturowej i językowej za dobro wymagające ochrony, wraz z zasadą współpracy i integracji;
– zwiększenie roli Komitetu Regionów, a w szczególności przyznanie mu prawa wszczynania postępowania przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości w sprawach dotyczących jego kompetencji lub naruszenia zasady pomocniczości;
– wzmiankę o stowarzyszeniach przedstawicielskich (np. związkach samorządu lokalnego czy regionalnego);
Szczegółowe zagadnienia do debaty
25. za wymóg o fundamentalnym znaczeniu uważa zapewnienie Unii środków umożliwiających jej wypełnianie przypisanych zadań; przypomina o poparciu, jakiego udzielił propozycjom Komisji Europejskiej odnośnie perspektywy finansowej na lata 2007-2013;
26. uważa, że nadszedł czas, by rozpocząć refleksję nad długofalowymi zasadami finansowania budżetu UE oraz by umocnić sprawowaną przez Parlament Europejski demokratyczną kontrolę nad budżetem;
27. przypomina Państwom Członkowskim, że polityka spójności to dziedzina, która od dawna dostarcza dowodów rzeczywistych korzyści z istnienia UE i której wyeksponowanie uświadamia obywatelom na co dzień praktyczne, pozytywne efekty działania Unii; stanowi ona fundament solidarności europejskiej, odróżniając europejski model społeczny od innych przykładów integracji międzynarodowej;
28. pragnie ponownie wyrazić poparcie dla partnerstwa na rzecz rozwoju i zatrudnienia (w ramach strategii lizbońskiej) jako koncepcji zapewniającej równowagę między celami gospodarczymi, rozwojem zrównoważonym oraz modernizacją i dalszym rozwojem europejskiego modelu społecznego;
29. uważa, że wzmocnienie konkurencyjności UE wymaga także ułatwiania obywatelom Europy rozwijania ich talentów i kreatywności w stopniu wykraczającym poza granice ich krajów. Jest również przekonany, że wartość zróżnicowania kulturowego Unii nabierze dla Europejczyków bardziej namacalnego kształtu, kiedy sami zaczną doświadczać życia w otoczeniu europejskim. Dlatego też, pragnąc wzmocnienia konkurencyjności i wytworzenia więzi między obywatelami a ideą europejską, Komitet podkreśla, że UE powinna nadal sprzyjać swobodnemu przepływowi osób i popierać większą mobilność w granicach Unii;
30. popiera unijną strategię rozwoju zrównoważonego, w szczególności zaś podkreśla, że wspólnotowe działania i fundusze na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego powinny być siłą napędową działań na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym;
31. zwraca uwagę na wyjątkowy charakter obywatelstwa europejskiego, jako elementu tożsamości, który nie zastępuje obywatelstwa krajowego;
32. apeluje o znaczne zwiększenie inwestycji i nasilenie współpracy na szczeblu europejskim i krajowym w dziedzinie edukacji (włącznie z szansami ustawicznego kształcenia dla wszystkich obywateli), badań naukowych i innowacji, uznając je za najlepszy sposób tworzenia większej liczby lepszych miejsc pracy dla obywateli Europy oraz umacniania konkurencyjności Europy w gospodarce światowej;
33. jest przekonany, że dążąc do lepszego objaśniania Unii Europejskiej i jej polityk, władze regionalne i lokalne powinny podejmować działania edukacyjne, np. wprowadzając specjalne kursy w szkołach, uwzględniając wymiar europejski w programach szkolnych, w edukacji po ukończeniu szkoły oraz w kształceniu nauczycieli;
34. jest ponadto przekonany, że konieczne jest rozpowszechnianie pozytywnej kultury europejskiej wśród regionalnych i lokalnych urzędników publicznych, którzy w swej codziennej pracy mają do czynienia z przepisami prawnymi;
d) Ocena
35. zachęca instytucje unijne i Państwa Członkowskie do wsłuchiwania się w opinie obywateli, aby ocenić wyniki debaty w okresie refleksji;
36. świadom jest tego, że w okresie refleksji możliwe jest poddawanie pod dyskusję różnych scenariuszy, sprzeciwia się jednak porzuceniu Traktatu konstytucyjnego na rzecz Traktatu Nicejskiego i apeluje o dążenie do porozumienia w celu ratyfikowania go do roku 2009;
37. pragnie brać czynny udział we wznowieniu procesu konstytucyjnego i oferuje Parlamentowi Europejskiemu swe wsparcie w działaniach na rzecz doprowadzenia go do pomyślnego końca.
Bruksela, 13 października 2005 r.
|
Przewodniczący |
|
Komitetu Regionów |
|
Peter STRAUB |
______
(1) Dz.U. C 71 z 22.3.2005, str. 1.
(2) Zob. załącznik.
