Zgodnie z ustawą z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 991) świadczeniami zdrowotnymi są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia. Udzielanie świadczeń zdrowotnych odbywa się w ramach działalności leczniczej. Ustawodawca wyodrębnił przy tym jej dwa rodzaje – polegającą na:

  • stacjonarnym i całodobowym udzielaniu świadczeń zdrowotnych oraz
  • ambulatoryjnym udzielaniu świadczeń zdrowotnych – czyli w warunkach niewymagających udzielania świadczeń w trybie stacjonarnym i całodobowym, w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu (którym może być również pojazd przeznaczony do udzielania świadczeń zdrowotnych lub dom pacjenta).

Wśród stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych wyróżnia się z kolei działalność leczniczą:

  • szpitalną – która może być wykonywana wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego o nazwie „szpital” oraz
  • inną niż szpitalną.

 

 

Stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne nie tylko w szpitalu

Z powyższego rozróżnienia wynika wprost, że udzielanie świadczeń zdrowotnych w trybie stacjonarnym i całodobowym może odbywać się nie tylko w szpitalu.

Stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne mogą być udzielane m.in. w:

  1. zakładach opiekuńczo-leczniczych (ZOL) oraz zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczym (ZPO) – w których dla pacjentów, którzy nie wymagają hospitalizacji, ale nie są samodzielni ze względu na swój stan zdrowia (czyli przede wszystkim dla pacjentów przewlekle chorych, z niepełnosprawnością lub po ciężkiej chorobie albo zabiegu operacyjnym), zapewniana jest pielęgnacja, opieka, rehabilitacja, produkty lecznicze, wyżywienie oraz edukacja zdrowotna,
  2. zakładach rehabilitacji leczniczej – w których udzielane są świadczenia polegające na działaniach usprawniających, służących zachowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia pacjentów oraz
  3. hospicjach – w których sprawowana jest wszechstronna opieka zdrowotna, psychologiczna i społeczna nad pacjentami znajdującymi się w stanie terminalnym oraz opieka nad rodzinami tych pacjentów.

Powyższy katalog świadczeń zdrowotnych, które mogą być udzielane w trybie stacjonarnym i całodobowym, w podmiotach leczniczych innych niż szpitale, nie jest katalogiem zamkniętym. Świadczenia tego rodzaju mogą być udzielane również przez inne podmioty lecznicze niż wyżej wymienione, jeżeli są one udzielane całodobowo lub całodziennie w odpowiednio do tego urządzonych, stałych pomieszczeniach. Dla przykładu – takimi innymi podmiotami mogą być jednostki zajmujące się leczeniem uzależnień, sprawowaniem opieki psychiatrycznej lub leczeniem uzdrowiskowym.

 

Stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne również w domu pacjenta

Świadczenia zdrowotne, które udzielane są przez hospicja pacjentom znajdującym się w stanie terminalnym oraz świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze udzielane przez ZOL i ZPO pacjentom, którzy nie wymagają hospitalizacji, ale nie są samodzielni ze względu na swój stan zdrowia – mogą być udzielane również w warunkach domowych.

Z hospicjum domowego może skorzystać pacjent, który wymaga opieki paliatywnej i hospicyjnej, a jednocześnie jego stan zdrowia, warunki zamieszkania i zaangażowanie bliskich w opiekę, pozwalają mu na pobyt w domu.

W ramach domowego hospicjum pacjent może liczyć na:

  • całodobowy dostęp, przez 7 dni w tygodniu, do pomocy i wsparcia lekarza i pielęgniarki – wizyty pielęgniarskie odbywają się co najmniej 2 razy w tygodniu, a lekarskie co najmniej 2 razy w miesiącu (w zależności od potrzeb – mogą jednak odbywać się częściej),
  • pomoc psychologa i fizjoterapeuty – których wizyty ustala indywidualnie lekarz, w porozumieniu z chorym i jego opiekunami,
  • podawanie leków,
  • leczenie bólu i innych objawów,
  • zapobieganie powikłaniom,
  • bezpłatne wypożyczenie sprzętu medycznego i rehabilitacyjnego (np. inhalatora, glukometru, wózka inwalidzkiego, kul czy ciśnieniomierza) oraz
  • przeprowadzenie badań zleconych przez lekarza.

Świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze udzielane w warunkach domowych przysługują ponadto:

  • pacjentom z niewydolnością oddechową, wymagającym ciągłej lub okresowej terapii oddechowej – które udzielane są przez tzw. Zespoły długoterminowej opieki domowej dla dorosłych, dzieci i młodzieży wentylowanych mechanicznie oraz
  • pacjentom przewlekle chorym (którzy w ocenie skalą Barthel uzyskali nie więcej niż 40 punktów), którzy nie wymagają hospitalizacji w oddziałach lecznictwa stacjonarnego, ale ze względu na istniejące problemy zdrowotne wymagają systematycznej opieki pielęgnacyjnej – które udzielane są w ramach tzw. długoterminowej domowej opieki pielęgniarskiej.

 

Zakaz funkcjonowania w ramach „szpitala”

Podmioty lecznicze, które realizują inne niż szpitalne, stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, nie mogą stanowić jednostki organizacyjnej przedsiębiorstwa o nazwie "szpital". W strukturze organizacyjnej podmiotu leczniczego jednostka udzielająca świadczeń zdrowotnych innych niż szpitalne powinna być wyodrębnionym od szpitala przedsiębiorstwem. Utworzenie zakładu opiekuńczo-leczniczego jako jednej z jednostek organizacyjnych szpitala jest działaniem niezgodnym z przepisami ustawy o działalności leczniczej – wynika z orzecznictwa sądów administracyjnych (zob. wyrok WSA w Białymstoku z 13 lutego 2014 r., sygn. akt II SA/Bk 855/13).

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.